Któż z nas nie słyszał, iż telewizja, smartfony i gry wideo robią nam papkę z mózgu. Czy tak jest faktycznie? Gaming stał się integralną częścią współczesnej rozrywki, zaś współczesny gracz kompletnie nie przypomina przeciętnego entuzjasty tej formy rozrywki sprzed kilku dekad. Dziś gry wideo przyciągają ludzi w każdym wieku, a przeciętny polski gracz ma ponad 35 lat.
Nic dziwnego, że wraz ze wzrostem popularności gier wideo rosną obawy badaczy dotyczące ich potencjalnego wpływu na naszą koncentrację. W niniejszym artykule przyjrzymy się bliżej relacjom pomiędzy grami wideo a naszym refleksem i zdolnościami do skupienia uwagi.
Wyniki badań dotyczących wpływu gier wideo na mózg
Na przestrzeni lat przeprowadzono setki badań dotyczących wpływu gier wideo na koncentrację uwagi. Pomimo obiegowych opinii na ten temat dysponujemy dziś pokaźną bazą wiedzy na ten temat. Co mówią więc badania? Okazuje się na przykład, że korzystanie z gier akcji i gier zręcznościowych faktycznie jest w stanie poprawić pewne funkcje poznawcze.
Stwierdzono chociażby, że gry wymagające szybkiego podejmowania decyzji mogą mieć pozytywny wpływ na naszą koncentrację, czas reakcji i szybkość przetwarzania informacji w mózgu. Co więcej, wyzwania i wymagania stawiane w tych grach wzmacniają te umiejętności i są nawet w stanie przyczynić się do wykształcenia większej podzielności uwagi.
To nie jest tylko zbieg okoliczności. U osób regularnie grających w gry wideo zaobserwowano trwałe zmiany w pewnych obszarach mózgu, wskutek czego dochodzi u nich do polepszenia zdolności poznawczych. Jak to się dzieje? Przeczytasz o tym dalej.
Gry hazardowe
Odrębną kategorię w świecie gier wideo stanowią gry hazardowe. Jednak i one nie stanowią jednolitej kategorii i potrafią różnić się od siebie w znaczny sposób. Gdy odwiedzamy legalne kasyno w rodzaju Slottica PL, okazuje się, że mamy do dyspozycji kilkanaście różnych kategorii, w tym na przykład:
- klasyczne automaty jednoręki bandyta;
- zaawansowane sloty 3D;
- gry z opcją Megaways;
- gry stołowe wideo (bakarat, blackjack, poker, ruletka);
- gry w kasynie live (obejmują one nie tylko gry karciane i ruletkę, ale również teleturnieje);
- gry typu crash takie jak Aviator;
- gry natychmiastowe, na przykład Mines czy Plinko.
Wymienione wyżej gry wideo, zdaniem badaczy, przenoszą nas do środowiska, w którym wymagane jest utrzymanie koncentracji przez dłuższy czas.
Udowodniono, że intensywne skupienie i koncentracja, których to umiejętności wymagają od nas twórcy gier, wzmacniają te zasoby poznawcze. W rezultacie są w stanie odegrać pozytywną rolę w kształtowaniu naszej uwagi i skupienia nie tylko w kontekście gier, ale także w innych zadaniach wymagających podobnych zdolności w świecie realnym.
Zdolności poznawcze graczy
Przedmiotem zainteresowania psychologów kognitywnych jest przede wszystkim wpływ gier wideo na zdolności poznawcze, w szczególności na koncentrację uwagi i skupienia. Większośc produkcji wideo posiada wspólną cechę: akcja na ekranie zmienia się w zawrotnym tempie, co wymusza na graczu błyskawiczne podejmowanie decyzji i wielozadaniowość. Towarzyszy temu duże skupienie przed ekranem lub z komórką w dłoni.
Badania wykazały, że osoby, które regularnie angażują się w gry akcji, często wykazują zwiększoną koncentrację uwagi i charakteryzują się większą dynamiką poznawczą. Umiejętności te gracze potrafią później wykorzystać z realu, innymi słowy, lepiej radzą sobie później z zadaniami, które wymagają koncentracji i szybkiego podejmowania decyzji w świecie rzeczywistym. Gry akcji wymagają poruszania się po złożonych wirtualnych środowiskach, przewidywania i reagowania na szybko zmieniające się bodźce oraz utrzymywania ciągłej czujności.
Oczywiście nie wszystko jest czarno-białe. Wpływ gier wideo na zdolności poznawcze będzie się różnił w zależności od gatunku gier, czasu poświęcanego na te aktywności. Trudno przecenić też rolę czynników indywidualnych i predyspozycji poszczególnych graczy. Dla przykładu zwykłe strzelanki czy gry arkadowe inaczej kształtują nasz mózg niż gry logiczne lub strategiczne.
Inne korzyści płynące z korzystania z gier
Na co jeszcze zwracają uwagę badacze? Nie tylko gry logiczne często stawiają graczy przed złożonymi wyzwaniami. Nawet w prostych platformówkach nasz mózg musi poradzić sobie z problemami, których rozwiązanie wymaga krytycznego myślenia i kreatywności.
Wyjąwszy proste casualowe gry 2D spora część tytułów wymaga od gracza nawigacji i interakcji w wielu wymiarach. Świetnym przykładem jest choćby seria gier Portal, w której musimy stawić czoła skomplikowanym zagadkom. Aby rozwiązać większość z nich, musimy wykazać się doskonałą wyobraźnią przestrzenną. Takich tytułów oczywiście jest więcej.
Gry wideo często wymagają od graczy szybkiego przetwarzania informacji napływających z różnych kierunków. Osoby z deficytami w obszarze reakcji na bodźce wizualne mogą dzięki temu usprawnić funkcjonowanie obszarów mózgu odpowiedzialnych za refleks i precyzję.
W przypadku tytułów z kategorii sandbox, w których budujemy całe świat od zera (Minecraft, Factorio itd.) gra udostępnia nam złożone narzędzia do kreacji czasem skomplikowanych wirtualnych ekosystemów. Tutaj premiowane są kreatywność i wyobraźnia.
Gry to korzyść?
Podsumowując, gry wideo, w szczególności gatunki oparte na akcji, mogą pozytywnie wpływać na zdolności poznawcze, w tym na koncentrację i skupienie uwagi.
Szybki i wymagający charakter tych gier stanowi wyzwanie i wzmacnia procesy poznawcze, takie jak kontrola uwagi, czas reakcji i szybkość przetwarzania. Jednak pamiętajmy o tym, że na grach wideo świat się nie kończy!
